Het licht aangereikt

Er zijn tijden dat ik zoveel zonniger over de wereld denk. Dat de meeste mensen deugen bijvoorbeeld. Dat alle mensen broeders worden en al die andere prachtige, hoog idealistische nastrevenswaardigheden.

Maar er zijn ook dagen en tijden, zoals deze, waarin ik er geen klap van geloof. Dat ik stuk loop op deze onverbiddelijke werkelijkheid om ons heen. Nog niet zo lang geleden boden wij hier gastvrijheid aan een prachtig benefietconcert met Russische en Oekraïense musici. Eén van hen, een Oekraïense pianiste, maakte ons deelgenoot van een hartverscheurend persoonlijk verhaal. Over hoe de oorlog eigenlijk alle menselijkheid had verwoest. Ze citeerde een tekstbericht van haar zuster die dat onder woorden bracht. Ze voelde niets meer. Er was niets meer wat haar vreugde bracht. Er was niets meer dat haar hoop bood of uitzicht. Alles was weg. De pianiste kon haar tranen niet te baas en wij eigenlijk ook niet. Hoe zij tot spelen kwam, is mij nog steeds een raadsel. Maar tot ver na het concert bleef zij als een ontroostbaar hoopje ellende achter. Er is en er kan in onze duistere werkelijkheid iets fundamenteel ontroostbaars zijn. Iets dat een mens daadwerkelijk breekt en in deze tijden leven wij soms meer dan anders. Maar zeker vandaag.

Die donkere, troosteloze wereld, die wereld zonder hoop, blijft geen buitenwereld. Dat is misschien wel het ergste. Dat die wereld van de hopeloosheid, de onverschilligheid, de apathie binnentreedt in je eigen hart. Eigenlijk ben je dan precies waar het kwaad je wilt hebben: platgeslagen. Tot murwheid gebombardeerd.

Hoe doe je het dan? Waar haal je dan nog je moed vandaan? Hebben wij nog ergens geheime reserves? Er zijn mensen die altijd de zon in het water zien schijnen. Die onverbeterlijk optimistisch zijn. Maar ik moet zeggen: ik behoor niet tot dat type. De zuigkracht van het kwaad maakt mij moedeloos. Verlamt mij en maakt zich meester van al mijn gedachten.

In die oude verhalen over God en mens klinkt steeds de zachte oproep om bij elkaar te blijven. God en mens en mens en mens. Om niet op jezelf te blijven maar je toe te vertrouwen en over te geven aan elkaar. Misschien is dat wel iets. Omdat je, als je het allemaal zelf op wil lossen, gevangen blijft in de fataliteit van het kwaad.

Evert Jan de Wijer

Foto omslag: The Gospel Coalition, Kyiv, Ukraine, picture by Illia Cherednychenko-unsplash